சித்தூர்கர் மேனல் சிவன் கோவில், இராஜஸ்தான்
முகவரி
சித்தூர்கர் மேனல் சிவன் கோவில், உமர் மேனல், மேனல், இராஜஸ்தான் – 312023
இறைவன்
இறைவன்: சிவன்
அறிமுகம்
மேனல் சிவன் கோயில் அதன் பழைய பெயரான மகாநாலேஸ்வரர் கோயில் என்றும் அழைக்கப்படுகிறது. இது மினி-கஜுராஹோ கோவில் என்று பிரபலமாக அறியப்படுகிறது. 11 ஆம் நூற்றாண்டைச் சேர்ந்த மகாநாலேஷ்வர் கோவில், மேற்கிந்திய கல் கோவில் கட்டிடக்கலையின் அடையாளமாக சிற்பங்கள், தூண்கள், பகோடாக்கள், முற்றம், செதுக்கப்பட்ட சன்னல்கள் போன்றவற்றால் நிரம்பியுள்ளது. நுழைவாயிலில் அமர்ந்திருக்கும் கல் சிங்கம் மற்றும் பல தெய்வங்கள் சுவர்களில் செதுக்கப்பட்டுள்ளன. கோயிலைச் சுற்றிலும், சிவனும் பார்வதியும் நடனக் கலைஞர்கள், இசைக் கலைஞர்கள், கடவுள்கள் மற்றும் விலங்குகளால் சூழப்பட்ட பல்வேறு தோற்றங்களில் சித்தரிக்கப்படுகிறார்கள். மஹாநாலேஸ்வரருக்கு அர்ப்பணிக்கப்பட்ட பிரதான சன்னதி மணல் கல்லில் கட்டப்பட்டுள்ளது. மஹானாலாவின் பிரதான கோவிலுக்கு முன் நந்தி சுற்றுச்சுவர் உள்ளது.
புராண முக்கியத்துவம்
கி.பி 11 ஆம் நூற்றாண்டில் சாகம்பரி வம்சத்தின் அன்றைய மன்னரான சோமேஸ்வரர் சாஹமானா மற்றும் அவரது இராணி சுஹாவாதேவி ஆகியோரால் கட்டப்பட்ட இந்த கோயில் பழங்கால பாணியில் செதுக்கப்பட்ட பகோடா மற்றும் தூண்களுடன் கட்டப்பட்டுள்ளது. கோயிலின் நுழைவாயிலில் உள்ள தூண்களில் சிற்பங்கள் உள்ளன. மகானால் சிவன் கோயில், சாமனர்களின் ஆட்சியின் கீழ் சைவத்தின் சிறந்த மையமாக இருந்தது. இது ஒரு புனித ஸ்தலமாக குறிப்பிடப்படுகிறது. இது பூமிஜா பாணி கட்டிடக்கலையில் விண்மீன் பஞ்சரத தரைத் திட்டத்துடன் கட்டப்பட்டுள்ளது மற்றும் அதற்கேற்ற அமைப்பு அங்கசிகரங்களின் சரங்களை சுமந்து, இரட்டை அமலாக்கத்தால் செய்யப்பட்டுள்ளது. தளவமைப்பின் முன் ஒரு அந்தராளமும், மேலே ஒரு சுகநாசியும், அதற்கு அப்பால் சம்வரண கூரையுடன் கூடிய ரங்கமண்டபமும் உள்ளது. தனி நந்தி மண்டபம் உள்ளது. ஜகதி இல்லை மற்றும் பித்தம் கஜபிதா மற்றும் நரபிதாவால் செய்யப்பட்டுள்ளது. சிற்பங்கள் உயர்ந்த வரிசை கொண்டவை. சபாமண்டபத்திற்கு மேற்கு மற்றும் வடக்கு என இரண்டு நுழைவாயில்கள் உள்ளன. பூமிஜா கோவிலின் வடமேற்கில் அமைந்துள்ள இரட்டை சிறிய சைவ ஆலயங்கள் (எட்டாம் நூற்றாண்டின் தொடக்கத்தில் இருந்தவை) இருப்பதன் மூலம் மேனல் ஒரு பழமையான தலம் என்பதைக் காட்டுகிறது. விநாயகர் மற்றும் கௌரிக்கு அர்ப்பணிக்கப்பட்டுள்ளது, ஒவ்வொன்றும் பஞ்சரத சன்னதி மற்றும் அந்தராளத்தைக் கொண்டுள்ளது, அதற்கு முன் ஒரு ஜோடி அலங்கரிக்கப்பட்ட தூண்கள் உள்ளன. ஒவ்வொன்றின் பத்ர ஸ்தலங்களிலும் லகுலீசா, நடேசர் மற்றும் அர்த்தநாரீஸ்வரரின் உருவங்களுக்கு முக்கியத்துவம் கொடுக்கப்பட்டுள்ளது. இந்த சிவாலயங்களில் ஒன்றில் கோபுரத்தின் ஒரு பகுதி மட்டுமே எஞ்சியிருக்கிறது. இரண்டு சன்னதிகளுக்கும் இடையில் கி.பி 1168 இல் சுஹாதா தேவியால் ஒரே மாதிரியான திட்டமிடப்பட்ட சிவன் கோவில் கட்டப்பட்டது. சைவ மடமாக விளங்கும் வகையில் மண்டபமும் அந்த இடத்தில் கட்டப்பட்டது. மாதா ஆடம்பரமாக அலங்கரிக்கப்பட்ட பல்லவ தூண்கள் எட்டாம் நூற்றாண்டின் தொடக்கத்தில் இருந்ததாகத் தெரிகிறது. கி.பி. 1169 இல் இரண்டாம் பிருத்விராஜா என்ற சஹாமனாவின் ஆட்சியின் போது ஒரு துறவி பாவபிரம்மாவால் இந்த மடம் கட்டப்பட்டதாக கல்வெட்டு பதிவு செய்துள்ளது. தவிர, பிரதான கோவிலின் மேற்கில் சிவன் கோவிலும் அமைந்துள்ளது.
காலம்
11 ஆம் நூற்றாண்டு
நிர்வகிக்கப்படுகிறது
இந்திய தொல்பொருள் ஆய்வு மையம் (ASI)
அருகிலுள்ள பேருந்து நிலையம்
மேனல்
அருகிலுள்ள இரயில் நிலையம்
உதய்பூர்/கோட்டா
அருகிலுள்ள விமான நிலையம்
மந்தல்கர்